Υπερθυρεοειδισμό ονομάζουμε την παθολογική κατάσταση που οφείλεται σε υπερβολική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Δύο είναι οι κυριότερες μορφές υπερθυρεοειδισμού :

1. Η τοξική διάχυτος βρογχοκήλη ή όπως είναι και πιο ιατρικά γνωστή νόσος του Graves ή νόσος του Basedow όπου όλος ο θυρεοειδής αδένaς υπερλειτουργεί και
2. Η τοξική οζώδης βρογχοκήλη όπου στο θυρεοειδή αναπτύσσεται ένας ή περισσότεροι όζοι που υπερπαράγουν θυρεοειδικές ορμόνες.
Ανάλογα με τον αριθμό των όζων η μορφή αυτή του υπερθυρεοειδισμού διακρίνεται σε πολυοζώδη όπου πάνω στο θυρεοειδή αναπτύσσονται πολλοί όζοι και στο μονήρες τοξικό αδένωμα όπου πάνω στο θυρεοειδή εμφανίζεται ένας μόνο όζος.

   Ο υπερθυρεοειδισμός προσβάλλει συχνότερα γυναίκες και οι κλινικές του εκδηλώσεις ποικίλουν ανάλογα με τη βαρύτητα και τη διάρκεια της νόσου. Όχι σπάνια ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί για μεγάλο χρονικό διάστημα να διατρέχει λανθανόντων χωρίς να προκαλεί κανένα σύμπτωμα ή να προκαλεί ελαφρά συμπτώματα τα οποία τις περισσότερες φορές δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά όχι μόνο από τον ασθενή αλλά και από το γιατρό.

      Στις πιο σοβαρές μορφές το άτομο παραπονείται για νευρικότητα, ευσυγκινησία, μυϊκή αδυναμία και εύκολη κόπωση, αϋπνίες, ταχυκαρδία και εύκολο λαχάνιασμα ή καρδιακές αρρυθμίες που ο ασθενής τις περιγράφει σαν προκάρδιους κτύπους και σταμάτημα της ανάσας.

     Παράλληλα ο ασθενής έχει εξάψεις και δεν ανέχεται τη ζέστη, η όρεξή του είναι αυξημένη και ενώ τρώει συνήθως πολύ χάνει βάρος και αδυνατίζει, δεν είναι δε σπάνιες και οι διάρροιες. Υπάρχει τρόμος των χεριών και ιδιαίτερα των δακτύλων που γίνεται πιο εμφανής όταν τα δάκτυλα βρίσκονται σε υπερέκταση (τεντωμένα) ενώ οι παλάμες τους συνήθως είναι ζεστές και μόνιμα ιδρωμένες.

    Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν πόνοι στα κόκαλα λόγω της προκαλούμενης οστεοπόρωσης και προπέτεια των οφθαλμών (ο γνωστός εξόφθαλμος) που παρουσιάζεται συχνότερα σε νεαρά άτομα.

Αν κάποιος ασθενής απαντήσει θετικά στις ακόλουθες ερωτήσεις είναι πολύ πιθανόν να πάσχει από υπερθυρεοειδισμό.

• Έχετε χάσει πρόσφατα βάρος;
• Έχει μεταβληθεί η ορεξή σας; (συνήθως αυξάνεται)
• Έχετε παρατηρήσει αύξηση στην συχνότητα των κενώσεών σας ή ακόμα και διάρροια;
• Έχετε παρατηρήσει πρόσφατα δυσανεξία στη ζέστη;
• Υποφέρετε από υπερβολική εφίδρωση;
• Μήπως η καρδιά σας χτυπά γρήγορα ή έχετε αίσθημα παλμών;
• Έχετε παρατηρήσει αλλαγή στη διάθεσή σας (π.χ.νευρικότητα,ευερεθιστότητα)
• (Για γυναίκες) Αποκτήσατε πρόσφατα διαταραχές έμμηνου ρύσεως;

     Οι περισσότεροι υπερθυρεοειδικοί ασθενείς αισθάνονται θερμοί και κάθιδροι. Τα μαλλιά γίνονται λεπτά και εύθρυπτα και συχνά πέφτουν τόσο ώστε να προκληθεί ακόμα και αλωπεκία. Τα νύχια γίνονται μαλακά και εύθραυστα.

   Άλλο χαρακτηριστικό του υπερθυρεοειδισμού είναι το λάμπον βλέμμα το οποίο οφείλεται σε σπασμό του άνω βλεφάρου. Στην πιο συχνή αιτία του υπερθυρεοειδισμού τη νόσο του Graves εναποτίθεται μη φυσιολογικός φλεγμαίνων συνδετικός ιστός στον οφθαλμικό κόγχο πίσω από τους βολβούς και στους εξωτερικούς οφθαλμικούς μυς με αποτέλεσμα την πιεστική παρεκτόπιση των βολβών προς τα εμπρός και αρχικώς την πρόπτωση ενώ αργότερα τον εξώφθαλμο (προβολή>18mm).

    Όσον αφορά στο καρδαγγειακό σύστημα αυξάνεται το καρδιακό έργο (ρυθμός και όγκος παλμού) για να καλύψει την ανάγκη για υπερδυναμική κυκλοφορία λόγω του αυξημένου μεταβολισμού και της αυξημένης ενδογενούς παραγωγής θερμότητος.

    Ο ασθενής παρουσιάζει σχεδόν πάντοτε ταχυκαρδία (>90σφύξεις/λεπτό) ακόμα και στον ύπνο. Μπορεί να εμφανίσει αρρυθμίες συνήθως υπερκοιλιακές ενώ 10% των υπερθυρεοειδικών έχουν κολπική μαρμαρυγή. Ο υπερθυρεοειδισμός αποτελεί μία μορφή συνεχούς δοκιμασίας κοπώσεως για την καρδιά, η οποία αν έχει ήδη νόσο κεκαλυμμένη, αυτή θα εκδηλωθεί αμέσως με καρδιακή ανεπάρκεια.

    Όσον αφορά στο νευρικό σύστημα παρατηρούνται αλλαγές του τύπου της νευρικότητας, της συναισθηματικής αστάθειας και της υπερκινησίας. Η αλλαγή αυτή δεν είναι τόσο εμφανής σε ασθενή που είναι χρονίως αγχώδης, αυτός όμως ο ασθενής εκδηλώνει κούραση και μείωση της προσοχής.

    Μπορεί, επίσης, να περπατά πάνω κάτω άσκοπα και νευρικά, να παρουσιάζει λεπτό τρόμο των βλεφάρων (κατά την ελαφρά σύγκλεισή τους), των άκρων χειρών και της γλώσσας. Ο υπερθυρεοειδικός ασθενής, ενώ θέλει να είναι ενεργητικός δεν μπορεί, διότι αισθάνεται και είναι όντως κουρασμένος.

Η κούραση ίσως οφείλεται στην μυϊκή αδυναμία και την αυπνία και τα δύο παρεπόμενα του υπερθυρεοειδισμού.

Η μυϊκή αδυναμία οφείλεται στην απώλεια μυϊκής μάζας στα πλαίσια της γενικότερης απώλειας βάρους. Ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται να ανέβει σκάλες και σε σοβαρές καταστάσεις μπορεί να μην δύναται να περπατήσει ή να σηκωθεί από την καθιστική ή την ύπτια θέση.

   Όσον αφορά την παθολογία των οστών, αυτή μπορεί να εκφράζεται ως ινώδης οστεϊτις, οστεομαλακία ή οστεοπόρωση. Οι αυξημένες θ.ο. προκαλούν αυξημένη απορρόφηση του οστού μετακίνηση ασβεστίου από τα οστά προς το αίμα, υπερασβεστιαιμία και υπερασβεστιουρία.

   Ο υπερθυρεοειδισμός επηρεάζει και τη λειτουργία άλλων ενδοκρινών αδένων π.χ. των γονάδων ιδιαίτερα στις γυναίκες. Μεταβάλλει τη συχνότητα της εμμήνου ρύσεως (π.χ. ολιγομηνόρροια,αραιομηνόρροια) ή ακόμα και την εξαφανίζει.

   Η γονιμότητα μειώνεται και αν συμβεί σύλληψη, η πιθανότητα αποβολής αυξάνει. Γιαυτό έχει μεγάλη σημασία η αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς και ο έλεγχος του νεογνού για υπερθυρεοειδισμό (συνήθως παροδικού λόγω παραμονής θυρεοδιεγερτικών αυτοαντισωμάτων της μητέρας στο αίμα του νεογνού).

   Όσον αφορά στον μεταβολισμό, ο υπερθυρεοειδισμός προκαλεί αυξημένο μεταβολισμό και ιδίως καταβολισμό των πρωτεϊνών και των λιπιδίων δυσανεξία στη γλυκόζη, ινσουλινοαντίσταση και υπερινσουλιναιμία, αύξηση των ελευθέρων λιπαρών οξέων, μείωση της χοληστερόλης.

   Κατά σειρά συχνότητος συνήθη αίτια υπερθυρεοειδισμού είναι η νόσος Graves, η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη, το τοξικό αδένωμα, η υποξεία θυρεοειδίτιδα στην οξεία της φάση (θυρεοειδίτιδα De Quervain) και η υπερδοσολογία θυροξίνης.

 

 ΔΙΑΓΝΩΣΗ

    Η διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού είναι τις περισσότερες φορές σχετικά εύκολη και γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος όπου προορίζονται οι θυρεοειδικές ορμόνες οι οποίες και μας δίνουν πληροφορίες για τη λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς αδένα. Παράλληλα έχουμε στη διάθεσή μας το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς δύο εξετάσεις που μας παρέχουν πολλές πληροφορίες για την ανατομική κατάσταση του αδένα.

    Η θεραπευτική αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού γίνεται είτε με τη χορήγηση ειδικών αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είτε με τη χορήγηση ραδιενεργού Ιωδίου που έχει την ικανότητα να καίει τον υπερλειτουργούντα θυρεοειδή είτε τέλος με χειρουργική αφαίρεση τμήματος ή και ολόκληρου του θυρεοειδούς.

    Στις περιπτώσεις που αναγκαζόμαστε να καταστρέψουμε το θυρεοειδή με ραδιενεργό Ιώδιο είτε να τον αφαιρέσουμε όλο τότε πρέπει οπωσδήποτε ο ασθενής να λαμβάνει εφ όρου ζωής θεραπεία υποκατάστασης που γίνεται με τη χορήγηση των θυρεοειδικών ορμονών υπό μορφή χαπιών από το στόμα.