Οι διαταραχές στην ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματος είναι υπεύθυνες για το 75% περίπου όλων των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις οι γιατροί δεν βρίσκουν ποτέ το γιατί.
Τα κυριότερα προβλήματα ωστόσο είναι:
• Χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων (χαμηλή συγκέντρωση). Συμβαίνει όταν ο άντρας εκσπερματώνει μικρότερο αριθμό σπερματοζωαρίων, σε σύγκριση με άλλους άνδρες.
• Ανυπαρξία σπερματοζωαρίων. Όταν ο άντρας εκσπερματώνει, χωρίς να υπάρχουν σπερματοζωάρια στο σπέρμα.
• Χαμηλή κινητικότητα σπέρματος. Πρόκειται για την περίπτωση όπου το σπέρμα δεν μπορεί να «κολυμπήσει», όπως θα έπρεπε.
• Μη φυσιολογικά σπερματοζωάρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδεχομένως το σπέρμα να έχει ένα ασυνήθιστο σχήμα, καθιστώντας πιο δύσκολη την κυκλοφορία των σπερματοζωαρίων του, άρα και την γονιμοποίηση του ωαρίου.
Τα σπερματοζωάρια πρέπει να έχουν το σωστό σχήμα και να είναι σε θέση να ταξιδεύουν με ταχύτητα και ακρίβεια προς το ωάριο. Εάν η μορφολογία του σπέρματος (δομή) και η κινητικότητα είναι λάθος, είναι λιγότερο πιθανό να είναι σε θέση να φτάσει στο ωάριο και να το γονιμοποιήσει.
Αυτά που μπορεί να προκαλέσουν ανωμαλία στο σπέρμα είναι οι ακόλουθες περιπτώσεις:
• Λοίμωξη των όρχεων
• Καρκίνος των όρχεων
• Χειρουργική επέμβαση στους όρχεις
• Υπερθέρμανση των όρχεων. Οι συχνές σάουνες, τα υδρομασάζ, τα πολύ ζεστά μπάνια ή οι περιπτώσεις ανθρώπων που εργάζονται σε εξαιρετικά θερμό περιβάλλον μπορεί να αυξήσουν τη θερμοκρασία των όρχεων. Επίσης, τα στενά ρούχα μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα σε μερικούς ανθρώπους.
• Διαταραχές εκσπερμάτωσης. Για μερικούς άνδρες μπορεί να είναι δύσκολο να εκσπερματώνουν σωστά, όπως για παράδειγμα όσοι παρουσιάζουν παλίνδρομη εκσπερμάτωση.
• Κιρσοκήλη. Πρόκειται για μία κιρσώδη φλέβα στο όσχεο, που μπορεί να προκαλέσει υπερθέρμανση του σπέρματος.
• Κρυψορχία. Είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο ένας ή και οι δύο όρχεις δεν έχουν κατεβεί στη φυσιολογική τους θέση, το όσχεο, από την κοιλιά του εμβρύου όπου βρίσκονται μέχρι τον 7ο μήνα της εγκυμοσύνης. Η παραγωγή σπέρματος επηρεάζεται επειδή ο όρχις δεν είναι στο όσχεο και βρίσκεται σε υψηλότερη θερμοκρασία.
• Υπογοναδισμός. Η ανεπάρκεια τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει επίσης σε διαταραχή των όρχεων.
• Γενετική ανωμαλία. Ένας άντρας θα πρέπει να έχει ένα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα. Αν έχει δύο χρωμοσώματα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα (σύνδρομο Klinefelter) θα υπάρξει μια ανώμαλη ανάπτυξη των όρχεων, χαμηλή τεστοστερόνη και χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων (μερικές φορές δεν υπάρχει καθόλου σπέρμα).
• Παρωτίτιδα. Πρόκειται για μία ιογενή λοίμωξη, η οποία συνήθως προσβάλλει τα μικρά παιδιά. Ωστόσο, αν συμβεί μετά την εφηβεία, η φλεγμονή των όρχεων μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σπέρματος.
• Υποσπαδία. Πρόκειται για μία ανωμαλία όπου το άνοιγμα της ουρήθρας είναι στην κάτω πλευρά του πέους, αντί του άκρου του. Αυτή η περίπτωση συνήθως διορθώνεται χειρουργικά, στην βρεφική ακόμη ηλικία..
• Κυστική ίνωση. Η κυστική ίνωση είναι μια χρόνια ασθένεια που επηρεάζει τα όργανα όπως το ήπαρ, τους πνεύμονες, το πάγκρεας και το έντερο. Διαταράσσει την ισορροπία του άλατος του σώματος, δημιουργώντας ένα λεπτό στρώμα βλέννας, που φράζει τους πνεύμονες και τους αεραγωγούς, οδηγώντας σε μολύνσεις και καταστροφή των πνευμόνων. Οι άρρενες με κυστική ίνωση έχουν συνήθως απόφραξη σπερματικών πόρων (στον σωλήνα που συνδέει τους όρχεις με την ουρήθρα).
• Ακτινοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σπέρματος, η σοβαρότητα της οποίας εξαρτάται συνήθως από το πόσο κοντά στους όρχεις διενεργείται η ακτινοβολία.
• Ορισμένες ασθένειες, όπως η αναιμία, το σύνδρομο Cushing, ο διαβήτης και η νόσος του θυρεοειδούς ενδεχομένως να προκαλούν ανδρική υπογονιμότητα, ανά περιπτώσεις.
• Φάρμακα. Ορισμένα αντιφλεγμονώδη φάρμακα, που συνήθως συνταγογραφούνται σε ασθενείς με τη νόσο του Crohn ή ρευματοειδούς αρθρίτιδας, κατά περιπτώσεις, μπορεί να προκαλούν μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων ενός άνδρα. Επιπλέον, τα αναβολικά στεροειδή, ιδιαίτερα μετά από μακροχρόνια χρήση μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των σπερματοζωαρίων και την κινητικότητά τους, ενώ και ορισμένα φάρμακα που χορηγούνται σε ασθενείς, οι οποίοι υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία μπορεί να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των σπερματοζωαρίων.
• Παράνομες ναρκωτικές ουσίες. Η κατανάλωση μαριχουάνας και η κοκαΐνη μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων ενός άνδρα.
