Εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή της περιόδου και άρα της γονιμότητας. Όταν μια γυναίκα έχει διανύσει 12 μήνες χωρίς περίοδο, θεωρείται ότι έχει «περάσει» στην εμμηνόπαυση.  Αιτία είναι η παύση της λειτουργίας των ωοθηκών οι οποίες δεν παράγουν πλέον οιστρογόνα.

  Πριν σταματήσει οριστικά η περίοδος υπάρχει το λεγόμενο διάστημα της περιεμμηνόπαυσης όπου εμφανίζονται διαταραχές στην συχνότητα εμφάνισης της εμμήνου ρύσεως. Στην αρχή είναι πιθανό να εμφανίζεται συχνομηνόρροια, δηλαδή ο κύκλος να μικρύνει σε διάρκεια (π.χ. να γίνει 24-25 μέρες αντί για 28 μέρες). Αργότερα εμφανίζονται μεγάλοι κύκλοι διάρκειας 3-4 μηνών και τελικά παρατηρείται οριστική διακοπή της περιόδου. Ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη στα βιομηχανικά κράτη με εύρος από τα 42 μέχρι τα 60 έτη.

Συμπτώματα και επιπτώσεις

Μειωμένη επιθυμία για σεξ. Μια από τις βασικές επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης είναι η ατροφία του αναπαραγωγικού συστήματος.

   Τα οιστρογόνα που παράγονται από τις ωοθήκες διατηρούν τη μήτρα, τον κόλπο και τη βάση της ουροδόχου κύστης υγρές και μαλακές. Όταν τα οιστρογόνα πέφτουν, τα όργανα αυτά αρχίζουν να συρρικνώνονται και τα τοιχώματα του κόλπου λεπταίνουν. Γενικά, η ροή του αίματος στην περιοχή ελαττώνεται όπως και η ύγρανση της. Οι γυναίκες μπορεί να έχουν δυσκολία στο να ελέγχουν την ουροδόχο κύστη τους κάτω από συνθήκες στρες. Γίνονται πιο επιρρεπείς στο να υποφέρουν από κνησμό και ξηρότητα του κόλπου και μερικές φορές από πόνο στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή μετά απ’ αυτή.

   Η ξηρότητα του κόλπου θεραπεύεται με συστηματική ορμονική θεραπεία. Όταν μια γυναίκα δεν επιθυμεί να λάβει ορμονική θεραπεία, μπορεί να χρησιμοποιήσει τοπικά στον κόλπο οιστρογονούχο αλοιφή. Επίσης υπάρχουν ειδικές μη ορμονικές αλοιφές εφύγρανσης, που μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ξηρότητας του κόλπου. Πρέπει να ξέρετε ότι η συχνή σεξουαλική επαφή βοηθάει να κρατηθεί  κόλπος υγρός.

Αιτίες

    Η εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει από:

• Φυσική μείωση των αναπαραγωγικών ορμονών. Καθώς πλησιάζετε στα 40, οι ωοθήκες σας παράγουν λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη, τις ορμόνες δηλαδή που ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση, με αποτέλεσμα να μειώνεται η γονιμότητας σας. Στην δεκαετία των 40, η έμμηνος ρύση ενδέχεται να αλλάξει σημαντικά: μπορεί να διαρκεί περισσότερο ή λιγότερο, να είναι αραιή ή συχνή, μέχρι που τελικά οι ωοθήκες σας να σταματήσουν να παράγουν ωάρια.
• Υστερεκτομή. Η υστερεκτομή, στην οποία αφαιρείτε τη μήτρα σας, αλλά όχι τις ωοθήκες σας (μερική υστερεκτομή) συνήθως δεν προκαλεί εμμηνόπαυση. Αν και πλέον δεν έχετε περιόδους, οι ωοθήκες σας συνεχίζουν να έχουν ωάρια και παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αλλά στην περίπτωση της ολικής υστερεκτομής και αμφοτερόπλευρης ωοθηκεκτομής (δηλαδή τη χειρουργική επέμβαση που αφαιρεί τη μήτρα και τις ωοθήκες), «μπαίνετε» απευθείας σε εμμηνόπαυση, χωρίς καμία μεταβατική φάση.

    Η περίοδός σας σταματά αμέσως και είναι πιθανό να έχετε εξάψεις και άλλα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι σοβαρά, καθώς οι ορμονικές αλλαγές, συμβαίνουν απότομα και όχι κατά τη διάρκεια αρκετών ετών.

• Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Αυτές οι θεραπείες του καρκίνου μπορούν να επάγουν την εμμηνόπαυση, να προκαλέσουν συμπτώματα όπως εξάψεις κατά τη 

διάρκεια ή λίγο μετά την πορεία της θεραπείας. Η διακοπή της εμμήνου ρύσεως (και της διαδικασίας γονιμότητας) δεν είναι πάντα μόνιμη μετά από χημειοθεραπεία.

• Πρωτοβάθμια ωοθηκική ανεπάρκεια. Περίπου το 1% των γυναικών βιώνουν την εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών (πρόωρη εμμηνόπαυση). Η εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει από την πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια, όταν δηλαδή οι ωοθήκες αδυνατούν να παράγουν φυσιολογικά επίπεδα των αναπαραγωγικών ορμονών, που προέρχονται από γενετικούς παράγοντες ή αυτοάνοση νόσο.

   Ωστόσο συχνά η αιτία της πρόωρης εμμηνόπαυσης δεν μπορεί να εντοπιστεί. Για αυτές τις γυναίκες, συνήθως συνίσταται ορμονοθεραπεία τουλάχιστον μέχρι τη φυσική ηλικία της εμμηνόπαυσης, προκειμένου να προστατευτεί ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα οστά τους.

Τι είναι η εμμηνόπαυση;

Η εμμηνόπαυση ορίζεται ως η τελευταία έμμηνος ρύση.  Ο όρος αυτός ισχύει εάν για 12 συνεχείς μήνες δεν παρουσιαστεί έμμηνος  ρύση.
Η μέση ηλικία εμφάνισης της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη. Η διακυμάνσεις ωστόσο είναι μεγάλες.
Ποια συμπτώματα κατά  την εμμηνόπαυση είναι πιο συχνά;
Τυπικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης:
• ευερεθιστότητα, νευρικότητα, εσωτερική ένταση, επιθετικότητα (90%)
• νωθρότητα και λήθαργος: σωματική και ψυχική εξάντληση,  διαταραχή της μνήμης, δυσκολία συγκέντρωσης (80%)
• εξάψεις και εφιδρώσεις (70%)
• Διαταραχές της διάθεσης: αποθάρρυνση, θλίψη, δάκρυα, εναλλαγές της διάθεσης (70%)
• Η αύξηση του βάρους (60%)
• Αϋπνία: δυσκολία στον ύπνο, νυχτερινή αφύπνιση (50%)
• Πόνος στις αρθρώσεις, μυϊκός πόνος (50%)
• Δυσκοιλιότητα (40%)
•  Αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία (40%)
Άλλα συχνά συμπτώματα:
• ζάλη
• άγχος (άγχος, πανικό)
• ξηρότητα βλεννογόνων (κολπική ξηρότητα)
• σεξουαλική αποστροφή

Υπάρχουν διατροφικές συστάσεις για την εμμηνόπαυση;

 Για την εμμηνόπαυση συγκεκριμένα δεν υπάρχουν διατροφικές συστάσεις, αλλά μια υγιεινή διατροφή επιδρά ευεργετικά όπως με :
•  Καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
• Επαρκή  λήψη ασβεστίου. Το ασβέστιο βρίσκεται κυρίως στο γάλα, το γιαούρτι και το τυρί.
• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (που βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια, ελαιόλαδο και το λινέλαιο)
Μικρή κατανάλωση από:
• ζωικά λίπη
• κορεσμένα λιπαρά οξέα (βρίσκονται για παράδειγμα στο κρέας και τα προϊόντα κρέατος, τυρί, βούτυρο, κρόκοι αυγών...)

Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια
    Η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από αμηνόρροια, στειρότητα και αύξηση των γοναδοτροπινών σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών. Απώλεια της ωοθηκικής λειτουργίας πριν από την ηλικία των 40.  Τα αίτια μπορεί να είναι ιδιοπαθή, αυτοάνοσα  (συσχέτιση με αυτοάνοσο πολυαδενικό σύνδρομο), μεταβολικές διαταραχές, και γενετικές ανωμαλίες.

 Πότε συστήνονται ορμονικά σκευάσματα στην κλιμακτήριο

  Μόνο όταν υπάρχουν έντονες εξάψεις που δεν ελέγχονται με άλλα μέσα ή προχωρημένη οστεοπόρωση δικαιολογείται η χορήγηση ορμονικών παρασκευασμάτων λαμβάνοντας όσο δυνατόν μικρότερη δόση και όσο δυνατότερο μικρότερης διάρκειας.
Αν η γυναίκα πάσχει από κολπική ξηρότητα μπορεί εναλλακτικά να χορηγηθούν οιστρογονικές αλοιφές, οι οποίες δρουν τοπικά χωρίς τους κινδύνους των συστηματικών οιστρογόνων.