Τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;
    Είναι μια μορφή της αιμοσφαιρίνης που χρησιμοποιείται για να καθορίσει πως ήταν η μέση τιμή γλυκόζης στο αίμα μας, τους τελευταίους 3 μήνες περίπου. Αναφέρεται και ως HbA1c.

Πως δημιουργείται;
   Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη προέρχεται από τη χημική ένωση της αιμοσφαιρίνης με τη γλυκόζη. Η αντίδραση λέγεται μη ενζυματική γλυκοζυλίωση (γιατί λαμβάνει χώρα χωρίς την παρουσία ενζύμου). Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι το ποσοστό της αιμοσφαιρίνης που έχει υποστεί γλυκοζυλίωση και φυσιολογικά είναι 4.8-6.0%. Η εξέταση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης πρέπει να γίνεται κάθε 3-4 μήνες, αφού τα ερυθρά αιμοσφαίρια που περιέχουν την αιμοσφαιρίνη, συνεχώς ανανεώνονται, οπότε το ποσοστό γλυκοζυλίωσης αλλάζει, ανάλογα με το σάκχαρο αίματος. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μετράται στο φλέβικό αίμα, όπως όλες οι υπόλοιπες εξετάσεις.

Σε τι χρησιμεύει;
  Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη επηρεάζεται από τις τιμές σακχάρου όλου του 24ώρου των τελευταίων 90 ημερών. Έτσι σε άτομα με ΣΔ μετράμε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη για να ελέγξουμε πόσο καλά είναι ρυθμισμένο το σάκχαρο. Όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό ποσοστό είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, τόσο πιο καλή είναι η ρύθμιση του διαβήτη. Οι επιστημονικές εταιρείες έχουν καθορίσει στόχους, για το πόσο πρέπει να είναι η ανώτατη αποδεκτή τιμή. Για το Διαβήτη τύπου 1, ο στόχος είναι κάτω από 6.5%. Για το Διαβήτη τύπου 2, η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, αλλά και διαβητολογικές εταιρείες από άλλες χώρες, έχουν θέσει ως στόχο ποσοστό μικρότερο από 7%, ενώ σε άλλες χώρες είναι πιο αυστηροί και έχουν στόχο κάτω από 6.5%. Όταν το ποσοστό είναι μεγαλύτερο, ο γιατρός και ο ασθενής πρέπει να αυξήσουν τις προσπάθειές τους, ώστε η ρύθμιση του σακχάρου να είναι καλύτερη. Για τις εγκύους με διαβήτη, ο στόχος είναι κάτω από 6% και η εξέταση πρέπει να γίνεται συχνότερα, για πιο στενή παρακολούθηση.
Επίσης πρόσφατα, από τις αρχές του 2010 συμπεριλήφθηκε από την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA) στα διαγννωστικά κριτήρια του σακχαρώση διαβήτη, και τιμές >=6.5% θέτουν τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη, ενώ τιμές 5.9-6.4% σχετίζονται με τη διάγνωση του προ-διαβήτη, και αποτελούν ένδειξη αυξημένου κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη.

Τι δείχνουν οι τιμές

 Πλεονεκτήματα από τη χρήση της HbA1c

• Καλύτερος δείκτης της συνολικής γλυκαιμικής έκθεσης
• Χαμηλή ενδο-ατομική διακύμανση (<2%)
• Καλύτερος δείκτης αξιολόγησης του κινδύνου πιθανών επιπλοκών. Δεν απαιτείται προγενέστερη νηστεία
• Καλή σταθερότητα μετά τη συλλογή του αίματος
• Επηρεάζεται λιγότερο από οξεία νόσο ή άγχος
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάγνωση και παρακολούθηση της νόσου
• Σχετίζεται τόσο με τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, όσο και με τα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης

Που βασίζονται οι επιστημονικές εταιρείες και θέτουν στόχους για τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;
    Οι επιστημονικές εταιρείες βασίζονται σε μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες, στις οποίες υπολογίστηκε πόση πρέπει να είναι η HbA1c για να μην παθαίνει τις διαβητικές επιπλοκές το άτομο με διαβήτη. Μελετήθηκαν κυρίως η επιπλοκή από τα μάτια (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια) και από τους νεφρούς (διαβητική νεφροπάθεια). Αλλά και στις άλλες επιπλοκές (από τα νεύρα, την καρδιά και τα αγγεία) έχει ευεργετική δράση η ελάττωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί η εμφάνιση επιπλοκής ακόμα και με πολύ καλή ρύθμιση, σίγουρα το καλύτερο που μπορεί να κάνει κανείς για τον εαυτό του, είναι να βρίσκεται μέσα στους στόχους. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η ελάττωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης από την αρχή (όταν δηλαδή εμφανιστεί ο διαβήτης) έχει πολύ μεγάλη σημασία για την εμφάνιση επιπλοκών αργότερα. Γι’ αυτό πρέπει να προσπαθούμε να επιτυγχάνουμε το στόχο, αν όχι μέσα στο πρώτο τρίμηνο, τουλάχιστο μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την εμφάνιση του διαβήτη.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

    Ο διαβήτης αποτελεί ένα από τα αναδυόμενα προβλήματα της δημόσιας υγείας, αφού όπως δείχνουν τα στοιχεία σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2000  έπασχαν από διαβήτη 151 εκατομμύρια άτομα, ενώ σήμερα ο αριθμός τους ξεπερνά τα 280 εκατομμύρια.
Στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από τα υπάρχοντα στοιχεία, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από διαβήτη, αριθμός που αντιστοιχεί στο 12% του γενικού πληθυσμού.

Ομάδες υψηλού κινδύνου
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν όσοι:
-    είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι
-    έχουν  γενετική προδιάθεση και επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό
-    είναι  άνω των 45 ετών
-    πάσχουν από υπέρταση
-    δεν ασκούνται συστηματικά
-    είναι καπνιστές
 

Τί μπορούμε να κάνουμε για να ελαττώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2;
     Όπως έχουν δείξει πρόσφατες επιστημονικές μελέτες  σε άτομα, που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη, βασική προϋπόθεση για την ελάττωση του  κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2, είναι  η υιοθέτηση τριών απλών, αλλά πολύ βασικών, καθημερινών συνηθειών:
1.    η  υγιεινή διατροφή,
2.    η καθιέρωση καθημερινής άσκησης, ήπιας μορφής, π.χ. 30 λεπτά γρήγορου βαδίσματος, κάθε μέρα
3.    η μείωση του σωματικού βάρους κατά 5% -10%.

Ποιές  τροφές  πρέπει να αποφεύγουμε:   
- τους ραφιναρισμένους υδατανθράκες, όπως η ζάχαρη, το λευκό αλεύρι, τα  σακχαρούχα ποτά
- το κόκκινο κρέας
- το επεξεργασμένο κρέας, αλλαντικά,
- τα τρανς λιπαρά οξέα, τα οποία περιέχοται σε πολλές επεξεργασμένες τροφές

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Διαβήτη

   Το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, με έμφαση στην πρόληψη και την εκπαίδευση, ετοιμάζει το Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία. Το Εθνικό Σχέδιο θα βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές οι οποίες θα καθορίσουν και τις αντίστοιχες δράσεις:

• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα πρόληψης (υγιεινή διατροφή, πρόληψη παχυσαρκίας, διευκόλυνση άσκησης).
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εργαζομένων στις υπηρεσίες υγείας (εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης του Διαβήτη).
• Βελτίωση της παρεχόμενης εξειδικευμένης περίθαλψης.

   Παράλληλα, θα επιχειρηθεί για πρώτη φορά η επιδημιολογική χαρτογράφηση του Διαβήτη και των επιπλοκών του στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς και η πραγματική αποτίμηση του κόστους της πάθησης.

Ενημερωθείτε για εθνικό σχέδιο δράσης κατά του διαβήτη (pdf).